Mediteren – een bron die nooit opdroogt
Waarom zou je mediteren?
- Door mediteren kun je diepe rust en stilte gaan ervaren.
- Het denken, en de innerlijke spraak, hebben de neiging erg dominant te zijn in je innerlijke wereld. Door mediteren kun je leren die innerlijke stemmen tot rust te brengen.
- Het brengt je in contact met diepere ervaringslagen.
- Het brengt harmonie in je brein, en rust in je hart en je lichaam.
- Het laat je andere dimensies in jezelf ervaren, en brengt je in contact met je diepere bron.
Als je regelmatig mediteert zul je merken dat alles in je leven er positief door wordt beïnvloed. Het is alsof de grondtoon in je leven er dieper, voller, rijker en helderder door wordt.
Manieren om te mediteren
Er zijn heel veel verschillende vormen van meditatie. De gemene deler hierbij is dat het je helpt om de pure, heldere waarnemer in jezelf te ontwikkelen, waardoor je je niet meer compleet hoeft te identificeren met de drukte en het gemaal in je hoofd.
Diepe ontspanning en aandacht voor het lichaam
Dit is de basis van mediteren. Het haalt je uit je denken, en helpt je om je te openen voor diepere ervaringen. Als je het moeilijk vindt om stil te zitten of te liggen, kun je ook bewegen met aandacht.
Lopen, en de bewegingen voelen. Of bewegen zoals je lichaam dat wil. Je als het ware laten bewegen door je lichaam. Er zijn vele vormen van meditatie door beweging, zoals Trance Dance, en de Vijf Ritmes. Ook Tai Chi, Chi Kung en Healing Tao zijn vormen van mediterend bewegen.
Aandacht voor de ademhaling
De beweging en sensaties van je ademhaling voelen, en toestaan dat je ademhaling rustiger wordt. Dit activeert het parasympatische zenuwstelsel, dat rust en ontspanning brengt.
Visualisaties, of geleide fantasieën
Visualisaties openen naar nieuwe dimensies en inzichten in jezelf. Veel mensen kennen de droom waarin ze in hun eigen huis ineens nieuwe ruimtes ontdekken.
Dat is wat je doet door visualisaties. Je kunt gewenste ontwikkelingen visualiseren, en innerlijke kwaliteiten versterken, zoals helderheid en compassie. Je kunt ook door middel van visualisaties onbekende gebieden in jezelf verkennen.
En je kunt visualisaties gebruiken voor transpersoonlijke ontwikkeling: door contact te maken met een diepere bron, van liefde of van puur bewustzijn. Je kunt je een innerlijke gids voorstellen in de gedaante van een Wijze Oude Persoon.
Wat meditatie je geeft
Meditatie, in verschillende vormen, geeft oneindig veel. Het is een bron die nooit opdroogt. Het helpt je om zelf te bepalen in wat voor bewustzijnstoestand je wilt zijn. En om je uit de drukte van je denken naar een staat van rustige helderheid te brengen. En als je merkt dat je genoeg begint te krijgen van een bepaalde manier van mediteren, dan is het tijd voor een andere manier. Wissel manieren van mediteren af, en geef jezelf daarmee het cadeau van rust, helderheid en inspiratie.
Beginnen met mediteren
Hier zijn een paar simpele manieren om uit je denken te komen en je brein te ontspannen:
- Gapen. Het klinkt gek, maar uit onderzoek is gebleken dat dit heel heilzaam is voor het brein. Het ontspant en bevordert tegelijk alertheid. En het activeert een hersengebied (de precuneus) dat verbonden is met bewustzijn.
- Je begint met een paar keer te doen alsof, en dan komt het echte gapen wel op gang. Doe het een minuut of twee, en verder zo vaak mogelijk door de dag heen.
- Nog een die vreemd klinkt: je tong ontspannen. Hou je kaak een beetje slap, en laat je tong slap in je mond liggen. Ontspan nog meer. Ontspan de aanhechting van je tong… Nog meer… Je zult merken dat dit je meteen uit je denken haalt. Bij de innerlijke spraak in ons hoofd is de tong steeds actief. Door je tong te ontspannen stopt de innerlijke spraak, en daarmee het denken. Dit brengt ontspanning in het hele brein.
- Een andere manier om je brein te ontspannen en de alfa hersengolven te stimuleren is om je ruimtes en volume voor te stellen. Let wel, voorstellen door er een lichaamsgevoel over te krijgen, niet door te proberen het te berekenen. Dus: stel je het volume van je handen voor, van je benen en voeten, van je neus, van je bekken, enz. Stel je het volume voor van de ruimte waarin je bent, en van het gebouw waarin je bent.
Je kunt hier zelf op variëren. En het roept meteen meer alfa op, en dus meer ontspanning in je brein.
Deze manieren van ontspannen zijn simpel en kosten weinig tijd. Het is vooral een kwestie van besluiten dat je dit gaat doen. Of, in het geval van gapen, om het toe te laten. Het zal je helpen om je brein regelmatig te ontspannen, en daarmee effectiever te maken. En als je merkt dat het je goed doet kan dit dienen als opstapje voor wat uitgebreidere vormen van meditatie.
Meditatie en het brein
Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat meditatie op vele manieren heilzaam is voor ons brein. Het bevordert je fysieke, mentale en spirituele gezondheid. Het reduceert stress, bevordert cognitie en geheugen, en brengt je in contact met de diepere stroom van het leven.
Hersengolf frequenties
Anna Wise deed uitgebreid onderzoek naar de hersengolf patronen van mensen in een hogere bewustzijnstoestand, en van zogenoemde meesters, healers, yogi's, lama's en swami's. Hierdoor ging ze beseffen hoe iedereen deze toestand zelf kan bereiken. Haar boek Awakening the Mind doet hier verslag van, inclusief vele meditaties.
De hersengolf frequenties die we kunnen onderscheiden zijn Beta, Alpha, Theta en Gamma. Ze worden gemeten in hertz, golfbewegingen per seconde.
Beta (15 tot 32 hertz)
Dit is de snelle frequentie van ons normale, dagelijkse bewustzijn. In neurofeedback wordt dit onderverdeeld in beta 1, 2 en 3.
- Als Beta 1 (12 tot 15 hz) overweegt ben je rustig en helder.
- Beta 2 (15 tot 22 hz) overheerst bij cognitieve inspanning.
- En teveel Beta 3 (22 tot 32 hz) duidt op stress en angst.
Beta, vooral frontaal, is belangrijk om je werk te doen en je weg te vinden in je dagelijkse leven. Maar bij teveel Beta is het moeilijk om te ontspannen.
Het denken houdt graag controle, en wantrouwt andere bewustzijnstoestanden. Het oproepen van Alfa kan helpen om uit het denken te komen.
Alfa (8 tot 12 hertz)
Bij meditatie begin je vaak met het oproepen van Alfa hersengolven. Door aandacht voor het lichaam, de ademhaling en je zintuiglijke ervaringen. Ook je voorstellen van zintuiglijke ervaringen roept Alfa op: Stel je voor dat je in een bos wandelt, hoe voelt het, wat zie je, enz. Je brein creëert ook Alfa bij dagdromen. Dat is dus een belangrijke functie van dagdromen: voldoende Alfa is belangrijk voor rust en balans in je brein, en daardoor in je lichaam.
Alfa fungeert ook als brug tussen je bewuste en je onbewuste. Zonder Alfa zou je je ervaringen in dromen en diepe meditatie niet kunnen herinneren of onder woorden brengen.
Theta (4 tot 8 hertz)
Theta is de frequentie van het onbewuste, en van de diepere lagen in onszelf. Het brein produceert veel Theta in droomslaap, in diepe ontspanning en in meditatie.
Theta geeft toegang tot creativiteit, tot spirituele ervaringen, en tot herinneringen. De frequentie van 7 hz is verbonden met de opslag in het geheugen.
Met andere woorden, door in diepe meditatie te gaan kun je prachtige diepgaande ervaringen hebben, maar er kan ook van alles aan onderdrukte ervaringen naar boven komen.
Daarom wordt diepe meditatie afgeraden voor mensen die in een labiele toestand zijn. In dat geval heb je meer aan mindfulness: bewustzijn van zintuiglijke ervaringen en de ademhaling, en aan bewegen met aandacht.
Delta (0,5 tot 4 hertz)
De traagste frequentie. Het is de basis frequentie, baby's produceren veel Delta. Misschien is dat een van de redenen dat het zo rustgevend kan zijn om een baby vast te houden. Bij volwassenen overheersen de Deltagolven in diepe slaap.
Anna Wise merkte dat healers relatief veel Delta produceren. Delta is ook verbonden met de onbewuste, diepe connectie die we maken met anderen. En met intuïtie, empathie en innerlijk weten.
Gamma (35 tot 45 hertz)
Dit is de snelste frequentie die we kunnen meten. En in tegenstelling tot Beta, is deze frequentie niet verbonden met het dagelijkse, denkende bewustzijn.
Bij onderzoek bleek dat Gamma een verbindende frequentie is.
Gamma hersengolven zorgen voor het coördineren en verwerken van informatie.
Bij meditatie vertoont het brein steeds coherentere hersengolven in verschillende frequenties, inclusief Gamma. Die golven zijn te zien in grote gebieden over het hele brein.
Gamma is ook verbonden met compassie. Toen de hersengolven van Tibetaanse monniken werden gemeten terwijl ze mediteerden over pure compassie, ging de Gamma frequentie sterk omhoog. Ook in neutrale toestand tussen meditaties bleef de Gamma hoog. Hoe vaker deze monniken gemediteerd hadden, hoe hoger de Gamma frequentie.
Voor al deze frequenties geldt: het is een kwestie van balans. We hebben ze allemaal nodig. Maar teveel van een bepaalde frequentie heeft negatieve gevolgen. Bij teveel Beta zit je gevangen in stress, en in het denken. En teveel Theta (vooral frontaal) vertraagt je brein.
Meditatie heeft een positief effect op de balans in ons brein.