Wat is psychosynthese?
Over subpersonen, de wil en het realiseren van je potentieel
Psychosynthese is zowel een theorie over de psychologie van de mens als een methode voor een ontwikkeling naar groter bewustzijn. Het is gericht op het integreren van de verschillende aspecten van ons wezen: lichaam, voelen, denken en spirit. Psychosynthese is ontwikkeld door de Italiaanse psychiater Roberto Assagioli (1888-1974). Zelf noemde hij Psychosynthese ergens: levenskunst. En dat is een mooie omschrijving.
De theorie
Volgens de visie van Psychosynthese is een mens in aanleg een Zelf: puur potentieel. In wisselwerking met je omgeving wordt dit potentieel gevormd, en vaak voor een deel vervormd.
Laten we als voorbeeld kijken naar de pure kwaliteit liefde. Dat is het potentieel. Maar als je geleerd hebt dat je erg je best moet doen om je vader en moeder gunstig te stemmen, neemt het potentieel van liefde in jou de vorm aan van een “pleaser”, iemand die er steeds op gericht is het anderen naar de zin te maken. En dat gaat op den duur uitputtend worden.
Of neem de kwaliteit kracht. Door een gevoel van onveiligheid in je jeugd kan je kracht de vorm aan gaan nemen van iets dwingends ten opzichte van anderen. Ook dat is een vervorming.
In Psychosynthese werk je met die verschillende delen, en je ontdekt welke behoeften er achter schuil gaan, en welk (verborgen) potentieel er in zit. Je ontwikkelt je naar meer bewustzijn van de rijkdom van verschillende aspecten van jezelf, meer compassie met angstige en vervormde delen van jezelf, en meer contact met je essentie.
Werken met subpersonen
Natuurlijk zijn we uiteindelijk één. Maar in Psychosynthese gaan we er van uit dat we binnen onze persoonlijkheid een hele serie deelpersoonlijkheden hebben, de zogenaamde subpersonen.
Dat klinkt ingewikkkeld, maar bijna iedereen kent het. Neem bijvoorbeeld de innerlijk criticus. Die stem van binnen die je vertelt dat je het niet goed genoeg doet, dat je beter op moet letten, dat je harder moet werken maar ook meer tijd moet maken voor je vriendschappen... Soms is de boodschap nog harder, en vertelt je innerlijke criticus je dat je niet deugt, en dat het nooit iets zal worden met jou.
Als je een sterke innerlijk criticus hebt zijn er allerlei manieren om daar mee te werken: geleide fantasieën waarin je een innerlijke dialoog voert, rollenspellen, schrijven, tegenstemmen ontwikkelen. In dat proces merk je dat je groeit, en dat je innerlijke criticus kan transformeren. Een goede eigenschap van deze figuur kan zijn onderscheidingsvermogen zijn.
Of neem het innerlijke kind. Het innerlijke kind ervaar je soms als je je ineens heel kwetsbaar voelt. Maar ook als je speelse invallen krijgt. Het innerlijke kind staat heel dicht bij je essentie. Er zijn vele manieren om te maken dat het innerlijke kind zich veiliger gaat voelen. Het intomen van de criticus helpt daar ook bij! En verder kun je door het innerlijke kind in contact komen met je vuur, je vrolijkheid en je speelsheid. Als dat gebeurt komt er vaak veel plezier en creativiteit vrij.
Waar identificeer je je mee?
Meestal identificeren we ons met de gedachten en gevoelens die op dat moment het sterkst in ons bewustzijn aanwezig zijn. Maar dat is natuurlijk maar een fractie van wat we zijn. In het werken met Psychosynthese breiden we ons bewustzijn van wie we zijn uit. We maken meer contact met verdrongen delen van onszelf.
In dat eigenwijze kind, dat haar mond moest leren houden, schuilt misschien een creatieveling met een originele kijk op het leven. En in elk geval zul je merken dat het contact met dat eigenwijze kind je sterker maakt, en energie geeft.
Zo is er veel te ontdekken in je eigen innerlijk. Je leert je verbinden met wat werkelijk in je leeft. Als er mag zijn wat er is, merk je ook hoe veel rust dat geeft.
Naast het contact en de verbinding met die verschillende delen, ontwikkel je ook het contact met een punt van puur bewustzijn. Een heldere plek in jezelf, waar je niet oordeeltmaar je vol compassie kunt verbinden met al die aspecten van jezelf.
Een van de manieren om dit bewustzijn te trainen is de Zelfidentificatie meditatie. Onderaan dit artikel geef ik een beknopte vorm van deze meditatie. Een uitgebreidere versie staat bij de luistermeditaties Rusten in Zijn en in mijn boek De rijkdom van je hart.
Stapje voor stapje
Als je een nieuw aspect van jezelf ervaren hebt is je neiging vaak om te denken: Zo, nu ga ik voortaan altijd mijn creativiteit laten stromen. Dat is een valkuil. Dat lukt namelijk gegarandeerd niet. Voer voor je innerlijke criticus!
In Psychosynthese werk je met een volgende stap: wat zou een klein, haalbaar stapje zijn. Bijvoorbeeld: Volgende week ga ik krijtjes kopen, en op woensdag ga ik een uurtje zitten om te tekenen. Door dit soort haalbare, overzichtelijke stapppen breng je je creativiteit dichter bij jezelf. Je kunt dan ook tevreden zijn als je het gedaan hebt, en weer een nieuw stapje plannen.
Echte groei gaat meestal niet met enorme sprongen, maar met kleine stapjes.
De wil
De wil is heel centraal in Psychosynthese. En niet op een manier zoals we dat vaak kennen: “Je moet het gewoon doen.” Dat heeft niets met je echte wil te maken.
Assagioli heeft een boek geschreven over de wil. Hij onderscheidt de volgende aspecten: Sterke wil, vaardige wil en goede wil.
Sterke wil is de kracht, de drijfveer die er achter zit.
Vaardige wil is het vermogen iets te realiseren in wisselwerking met de mensen om je heen.
En bij goede wil gaat het om het zuivere van je intentie. In goede wil zit ook een element van overgave aan de grotere krachten in het leven.
Psychosynthese is ook het bevrijden van je wil. Een wil die van binnenuit komt. Door het werken met psychosynthese kun je steeds meer echt vanuit jezelf gaan kiezen.
Zelfidentificatie meditatie
Dit is een beknopte versie. De volledige meditatie is te vinden bij de luistermeditaties Rusten in Zijn en in het boek De Rijkdom van je Hart.
Begin met te voelen hoe je zit, en hoe je ademhaalt.
Maak contact met je lichaam.
Voel je hele lichaam.
Stuur een glimlach naar je lichaam.
En zeg dan bij jezelf: Ik ben me bewust van mijn lichaam. Ik kan mijn lichaam observeren, dus ik ben meer dan mijn lichaam.
Maak nu contact met je gevoelens en emoties.
Realiseer je ook alle emoties die gedurende de dag door je heen bewegen.
En besef dat jouw gevoelswereld uniek is voor jou. Stuur een glimlach naar je gevoelswereld.
En zeg bij jezelf: Ik ben me bewust van mijn gevoelens. Ik kan mijn gevoelens observeren, dus ik ben meer dan mijn gevoelens.
Ga nu met je aandacht naar je gedachtes.
Realiseer je op hoe veel verschillende manieren je denkt in de loop van een dag.
En besef dat jouw manier van denken uniek is voor jou.
Stuur een glimlach naar je gedachtenwereld. En zeg bij jezelf: Ik ben me bewust van mijn gedachten. Ik kan mijn gedachten observeren, dus ik ben meer dan mijn gedachten.
Adem dan toe naar een heldere plek in je hart, en plek van puur bewustzijn.
En stel jezelf daarbij de vraag: wie ben ik? Wie is de denker van mijn gedachtes, de voeler van mijn gevoelens, de bewoner van mijn lichaam? Wie observeert? Wie ben ik?
Maak dan contact met die heldere plek in je hart, de kern van puur bewustzijn.
Laat het pure bewustzijn groter worden.
En zeg bij jezelf: Ik ben puur bewustzijn dat creëert, verbonden met een groter bewustzijn. En ervaar jezelf als puur, helder bewustzijn, verbonden met een groter bewustzijn.
Als je deze meditatie regelmatig doet zul je merken hoe veel rust en ruimte dat geeft.